Hoe de aardappel onze contreien veroverde
We kennen de aardappel in allerlei gedaanten: gratin, puree, frietjes, kroketten… Het is een veelzijdige knol die we niet meer kunnen wegdenken uit ons hedendaagse menu. En toch heeft de populaire patat een hele veroveringstocht meegemaakt voor hij bij ons zo in trek was. We nemen je mee langs enkele hoogtepunten in de geschiedenis van de aardappel.
Langs de oevers van het Titicacameer
Ergens tussen 1800 en 1200 voor Christus wordt de aardappel voor het eerst geteeld op de grens van Peru met Bolivia, aan het Titicacameer. Wanneer de Spanjaarden vanaf 1532 Midden- en Zuid-Amerika veroveren, komt Francisco Pizarro tijdens zijn expeditie als een van de eerste Europeanen in contact met de aardappel.
Rond 1570 doen de eerste aardappelen hun intrede in Spanje. Ze worden al snel als heilzaam gezien, omdat ze scheurbuik kunnen voorkomen en genezen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de rekeningen van de Spaanse ziekenhuizen: die zetten aardappelen op het menu, om de zieken te doen aansterken.
De aardappel verovert Europa
Vanuit Spanje verspreidt de aardappelplant zich op verschillende manieren in Europa. Botanici zijn geïntrigeerd door dit verzamelobject uit Zuid-Amerika. En ook Spaanse monniken nemen de wonderknol mee op hun reizen. Via de Italiaanse bisschop Bonomi duikt de aardappel zo ook op in Wallonië. Maar de aardappel wordt ook hier en daar als groente achtergelaten door de protestanten, opgejaagd wild tijdens de 30-jarige oorlog (1618-1648). Aan het einde van de 18e eeuw is de aardappel verspreid over heel Europa.
Voedsel van de revolutie
Historici noemen de aardappel de oorzaak van de grote bevolkingsgroei bij arbeiders, die later de industriële revolutie hebben mogelijk gemaakt. In vergelijking met graan heeft de aardappel dan ook alleen maar voordelen: hij is makkelijker te telen, kost minder, levert meer vitamines op en een hogere opbrengst… Goedkope voeding zorgt bovendien voor een lagere loonkost, wat leidt tot economische groei.
In het Groot-Brittannië van de 19e eeuw is de aardappel mee verantwoordelijk voor het begin van de industriële revolutie. Deze goedkope bron van calorieën en voedingsstoffen is voor de Britse arbeiders makkelijk te telen in hun kleine achtertuintjes. In Noord-Engeland, waar de kolenindustrie ontstaat, wordt de aardappel zo populair dat hij heel wat werknemers levert voor de nieuwe fabrieken. Marxist Friedrich Engels verklaart zelfs dat de aardappel voor de geschiedenis van de revolutie net zo belangrijk is als ijzer.
De aardappel is sindsdien niet meer weg te denken uit onze samenleving.
De intrede van de friet
In 1914 kan België zelf in zijn voedselproductie voorzien dankzij de aardappel. Men kookt aardappelen en eet ze in de schil of met ajuinsaus. Kan je er vlees, boter, zuivel en vis bij serveren, dan sta je iets hoger op de sociale ladder. Op een bepaald moment wordt de aardappel in België ook gesneden in lange reepjes. De friet is geboren! Documenten uit de Antwerpse en Brusselse archieven tonen dat er in 1840 toelating wordt verleend voor de verkoop van frietjes op straat.
De smaak te pakken? Vind hier nog meer weetjes over frietjes en de frietkotcultuur in België.
Zo, nu ken je het pad van de patat!
Kan jij ook niet weerstaan aan frietjes van de frituur? Of heb je nog een ander favoriet aardappelgerecht? Laat het ons weten via Facebook, Instagram of Twitter en post een leuke foto of video met #lekkervanbijons! Wil je op de hoogte blijven van de allerlaatste recepten en nieuwtjes, zet dan onze Pinterest- of YouTube-account bij je favorieten of schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
