Dit is waarom vis duur lijkt (maar het eigenlijk niet is)
Wanneer we onze wekelijkse boodschappen doen, lijkt het soms alsof het stukje verse vis dat we kopen nogal duur is in vergelijking met andere producten uit onze winkelkar. Wij wilden weten hoe de prijs van vis bepaald wordt en of vis daadwerkelijk duur is? Tom Premereur van de Vlaamse visveiling, Maarten du Bois, voorzitter van de Beroepsvereniging van Visgroothandelaren, VISGRO vzw en Sander Meyns, project coördinator bij de Rederscentrale vzw leggen het ons uit in mensentaal. De slotsom: niet alle vis is even duur en er zijn heel wat factoren die bijdragen aan de prijs van vis.
Factor 1: wild en onvoorspelbaar
Om te beginnen is het erg belangrijk om steeds in het achterhoofd te houden dat het merendeel van onze vis wild is. Daarom is het veel moeilijker om vooraf in te schatten hoeveel vis er gevangen zal worden. Anders dan bijvoorbeeld bij vlees of gekweekte vis, moeten onze vissers rekening houden met heel wat onvoorspelbare factoren. Denk maar aan wisselvallige weersomstandigheden op zee. Bij een gekweekte vis heb je veel minder onvoorspelbaarheid. Je kan vooraf perfect berekenen wanneer die genoeg zal wegen voor verkoop, hoeveel voeder die nodig heeft en hoeveel dat precies gaat kosten.
Factor 2: een dagmarkt zonder prijsafspraken
De prijs van verse vis wordt elke dag opnieuw bepaald door de vraag en het aanbod. Prijsafspraken, zoals die vaak gemaakt worden bij andere voedingsproducten, kunnen door de vele externe factoren die een invloed hebben op de visverkoop veel minder gemaakt worden. Is er bijvoorbeeld een tekort aan tong in Frankrijk en wordt er vanuit Frankrijk plots heel veel vis opgekocht, dan zal dat ook een effect hebben op de prijs van tong in je viswinkel.
Andere factoren die de visprijs beïnvloeden, zijn onder meer de impact van het coronavirus. Door de coronacrisis werd er veel minder vis afgenomen door kleinhandelaren. Markten waren gesloten, heel wat vishandelaars sloten tijdelijk de deuren, en de horeca moest sluiten. Zo kwam het dat de visprijzen op een gegeven moment historisch laag stonden op de veiling. De omzet voor de vissersvaartuigen lag tijdens het dieptepunt van de coronacrisis (midden maart) gemiddeld 40% lager dan de jaren voordien tijdens dezelfde periode. Vooral de dure soorten die normaal alleen in de horeca verkocht worden – denk aan een grote tarbot en griet – waren relatief gesproken erg goedkoop.
Nog een andere factor zijn de promotie-acties van grote retailers. Besluit een grote supermarktketen om een promoactie te doen met bijvoorbeeld tong, dan wordt er in een heel korte periode héél wat tong opgekocht door één grote speler. Kleinhandelaren gaan de prijs van tong in die periode vaak de hoogte in zien schieten, en zien zich genoodzaakt andere formaten aan te kopen van die soort.
Toch wil dat niet automatisch zeggen dat alle wilde vis duur is. Onze vissers vissen zo’n 50 soorten vis op. Het zijn vooral de bekendere soorten die prijziger zijn. Naar de minder bekende soorten zoals steenbolk en wijting is minder vraag en de prijs is dus meestal scherper.
Factor 3: diepvries versus vers
Er wordt wel eens gezegd dat diepvriesvis goedkoper is dan verse vis. Of verse vis daadwerkelijk duurder is, is moeilijk te zeggen. Als je de twee wil vergelijken is het belangrijk dat je dezelfde soorten vergelijkt. Een erg gegeerde verse wilde tong zal vanzelfsprekend duurder zijn dan een gekweekte pangasiusfilet.
Wat daarnaast een impact heeft op de prijs is de beschikbaarheid en kwaliteit van verse vis. Tijdens het paaiseizoen van vissoorten zijn ze minder beschikbaar, minder lekker en zal hun prijs relatief hoog liggen. Bij diepvriesvis ligt dit anders. De vis wordt aangekocht wanneer het aanbod groot is en de prijs laag. Vervolgens wordt de vis voor een langere periode gestockeerd.
Hoe het komt dat een vis op de veiling veel minder kost dan in de winkel? Het verschil lijkt enorm én toch is het niet zo onlogisch als je ziet hoe de kostprijs opgebouwd wordt. Onthoud dat een kilogram vis uit zee toch iets anders is dan een kilogram vis uit de viswinkel. Na kuisen, gutten en fileren blijft er van 4 kilogram vis slechts 2,1 kilogram over. Dit noemen ze het nettogewicht van de vis. De vishandelaar zal dus veel meer veilingvis moeten aankopen om een kilogram vis (filet) te kunnen verkopen.
Bij de aankoop wordt ook een veilkost aangerekend om de kosten van de veiling te dekken. Om het verlies van het gewicht van de vis te compenseren wordt er in de prijs een coëfficiënt meegerekend. De coëfficiënt is verschillend voor elke vis omdat het nettogewicht van de vissen verschilt. Het fileren van de vis kost natuurlijk geld. Daarom worden er kosten op arbeid meegerekend.
Vervolgens legt de overheid voor de vissector een barema op. Dat barema wordt aangeduid met “forfait”. Als een handelaar voor een miljoen euro vis aankoopt, moet hij zorgen dat die voor 1,6 miljoen inkomsten kan verkopen, om de overheid te kunnen betalen. In de prijs wordt daarom standaard een forfait van 1,6 ingerekend.
Daarnaast moet de vishandelaar of groothandel ook nog een vaste belasting op voeding betalen van 6%. De prijs schiet op deze manier dus al snel de hoogte in.
Conclusie
De factoren die Tom, Maarten en Sander opsomden zijn slechts een tipje van de sluier. Heel wat elementen bepalen de prijs van vis. Belangrijk om te onthouden is dat we in het algemeen erg enthousiast zijn over de kwaliteit van de vis die onze vissers vangen. Zowel Tom, Maarten als Sander raden je aan om bij je aankoop van vis kritisch te kijken. Vraag naar vis die door onze Belgische vissers gevangen wordt en vraag of de vis duurzaam gevangen is. Kies voor minder bekende vissen van bij ons en betaal een relatief lage prijs. Als consument kunnen we echt het verschil maken.
Nog vragen? Laat het ons weten via Facebook, Twitter of Instagram met #lekkervanbijons! Schrijf je in voor onze nieuwsbrief of volg ons op YouTube of Pinterest en blijf op de hoogte van de laatste nieuwtjes.
